- Algemeen
- Openbaar groen
- Machines & Materieel
- Tuinaanleg & Onderhoud
- Digitalisering & Software
- Sportvelden
Grijs eruit en groen erin… het verhogen van de biodiversiteit staat volop in de belangstelling. Echter, de focus ligt hierbij vaak op het verbeteren van de insectenpopulatie. Een onderbelichte, maar eveneens zeer belangrijke schakel binnen ons ecosysteem, vormen amfibieën. Want van de zestien soorten amfibieën in Nederland staat maar liefst de helft op de Rode Lijst! Een extra reden om bij het ontwerp van tuinen en openbaar groen rekening te houden met de aanwezigheid van water. Immers, de juiste vijver behoeft weinig onderhoud, maar de meerwaarde is enorm. Het geeft een verkoelend effect, verhoogt de sierwaarde en is goed voor ons ecosysteem.
Raymond Creemers is senior projectleider bij RAVON, een onafhankelijke kennisorganisatie die samen met vrijwilligers de inheemse reptielen, amfibieën en vissen beschermt. Een onderdeel van hun werkzaamheden bestaat uit het adviseren van overheidsinstanties en projectontwikkelaars. Hierbij zetten zij hun specialistische kennis in voor zaken als inrichting en beheer, faunapassages, ecoducten en verbindingszones.
Creemers werkt al bijna 25 jaar bij RAVON: “Amfibieën zijn een onmisbare schakel in een gezond ecosysteem. Ze vormen een belangrijke voedselbron voor verschillende soorten organismen en dan houden ze ook nog insectenpopulaties en dus plagen, onder controle.”
Amfibieën worden door verschillende factoren bedreigd. Zoals de versnippering van hun leefgebied door de verstedelijking en toegenomen infrastructuur. Tegelijkertijd is de kwaliteit van hun leefgebied achteruitgegaan door stikstof en bestrijdingsmiddelen. En is er sprake van een verhoogde sterfte door de toename van het verkeer en straat- en trottoirkolken. Daarnaast vormen ook verdroging, klimaatopwarming en dierziektes een bedreiging.
“Het goede nieuws is dat veel omkeerbaar is, als we maar genoeg water in een enigszins groene omgeving aanleggen. Tuin- en parkvijvers in bebouwd gebied zijn belangrijke toevluchtsoorden voor amfibieën. Deze trekken ook veel libellen en andere insecten aan, dus de winst is dubbelop. Water zorgt daarnaast voor extra levendigheid in de vorm van foeragerende en badderende vogels. En wie nog meer argumenten nodig heeft: salamanders zijn erg schattig en mooi gekleurd, kikkers zijn gewoon grappig en zelfs in een pad schuilt schoonheid”, lacht Creemers.
Wat maakt een vijver aantrekkelijk voor amfibieën? “Natuurlijke vijvers, waarbij het vooral belangrijk is dat er geen vissen of schildpadden in uitgezet worden. Als je echt zo min mogelijk onderhoud én een rijk vijverleven wilt, zijn vissen geen goed idee. Mede omdat ze kikkervisjes en libellelarven opeten. De grootte van de vijver is niet zozeer bepalend. Een ‘tiny tuinpoel’ van twee à drie vierkante meter is al voldoende voor de voortplanting van salamanders en bruine kikkers.” Vaak wordt er beweerd dat je minimaal een plek van tachtig centimeter diepte moet creëren. “Het is wel het beste in verband met een mogelijk zuurstoftekort wanneer er ijs op de vijver ligt, maar wederom geen keiharde eis. Zolang je begin november maar zoveel mogelijk slib en blad uit de vijver verwijderd, is er meestal niets aan de hand. Zelfs een pomp of een filter is in een natuurvijver niet noodzakelijk.”
Het water blijft helder door voldoende waterplanten te gebruiken. Daarnaast is structuurvariatie in de oeverbeplanting een pre. En in de winter verlangen amfibieën een schuilplaats op het land. Dat bied je al met een rommelhoekje, stapeltje stenen of composthoop. “Tot slot moet men bij een steile vijverrand niet vergeten een plankje of grote tak te plaatsen, zodat de amfibieën uit de vijver kunnen klimmen.”
De foto’s zijn gemaakt door Jelger Herder, natuurfotograaf en senior projectleider bij RAVON. Als eigenaar van DigitalNature, beschikt hij onder andere over uniek beeldmateriaal van alle inheemse reptielen, amfibieën en op twee na alle zoetwatervissen.