Springplank naar een nog ambitieuzere visie op stedelijk groen

“De Groene Kaap is een project dat, hoewel het al enkele jaren geleden is opgeleverd, nog steeds actueel en levendig blijft,” zegt Pleijster. Hij legt uit dat het project zich blijft ontwikkelen en nieuwe verhalen oplevert. “Het is leuk om te zien dat elk jaar nieuwe groepen mensen het project komen bewonderen, zowel uit binnen- als buitenland. Zo waren er onlangs nog bezoekers uit Finland en Oostenrijk,” vertelt hij.

De ontwikkeling van De Groene Kaap begon in 2017, nadat LOLA Landscape Architects de opdracht won via een aanbesteding. “We wilden iets extra’s brengen om de opdracht binnen te halen, en hebben toen sterk ingezet op natuurinclusiviteit,” legt Pleijster uit. Dit concept was destijds nog relatief nieuw, maar sprak zowel de ontwikkelaar als de verhuurder enorm aan. “Het ging niet alleen om biodiversiteit, maar ook om het creëren van een aantrekkelijke en gezonde woonomgeving, waar mensen zich meer verbonden voelen met hun omgeving,” aldus Pleijster.

De architectuur van het project, ontworpen door Koos Kok van Bureau Massa, speelde een cruciale rol in de verweving van de groene elementen in het ontwerp. “Kok had een visionair plan waarin vier blokken met woontorens via groene daktuinen en wandelroutes met elkaar verbonden werden. Deze tuinen zijn niet alleen groen, maar bieden ook ruimte voor recreatie en ontmoeting in een stedelijke omgeving,” vertelt Pleijster.

Wat De Groene Kaap echt bijzonder maakt, is de manier waarop het project is aangesloten op zowel het sociale als het langzaam verkeer netwerk van de stad. Pleijster legt uit: “We wilden niet alleen een natuurinclusief project realiseren, maar ook een plek creëren die een sterke verbinding heeft met de stad en haar bewoners. Daarom hebben we ervoor gekozen om de tuinen toegankelijk te maken via een publieke route, die niet alleen heen en weer gaat, maar als een complete ronde door het project loopt.”

Deze route maakt het mogelijk voor zowel bewoners als bezoekers om door het groen te wandelen, wat een unieke ervaring biedt in een stedelijke omgeving. “Het idee was om niet alleen aan te sluiten op het natuurnetwerk van de stad, maar ook op het sociale netwerk. Het creëren van deze doorlopende route draagt bij aan de integratie van de Groene Kaap in het stedelijke weefsel, waardoor het een deel wordt van het dagelijkse leven van de stad,” aldus Pleijster.

Een belangrijk aspect van het succes van De Groene Kaap is de technische basis die onder het project ligt. “De groene elementen zijn niet alleen een esthetische toevoeging, maar vereisen ook een stevige technische ondergrond,” legt Pleijster uit. “Het gaat niet alleen
om het tekenen van een groene kleur op een plattegrond, maar ook om de derde dimensie: de ondergrond.”

Pleijster benadrukt het belang van een goede bodemopbouw, waterbuffering en de juiste substraten om ervoor te zorgen dat de beplanting duurzaam is. “Het creëren van een daktuin is een technisch verhaal. Het is niet alleen een kwestie van planten, maar ook van zorgen dat er voldoende bodem is, dat er goede waterbuffering is, en dat het juiste substraat wordt gebruikt om de beplanting te ondersteunen,” legt hij uit.

In de beginjaren van daktuinen werden die aspecten vaak over het hoofd gezien. Dit leidde soms tot problemen. “Nu weten we dat een daktuin een droogteperiode van 70 dagen moet kunnen doorstaan,” zegt Pleijster. Hoewel De Groene Kaap in veel opzichten een voorloper was, ontbreekt er nog een volledig geïntegreerd waterbuffersysteem. “In het geval van De Groene Kaap gebeurt de waterafgifte nog met leidingwater, wat we tegenwoordig als zonde beschouwen. Nu zouden we dat anders aanpakken,” geeft Pleijster toe.

De landschapsarchitect benadrukt dat projecten zoals De Groene Kaap slechts het begin zijn van een veel grotere beweging richting het vergroenen van steden. “De stad is veel te stenig, te hard, en te heet. We hebben dringend behoefte aan meer groen om deze problemen aan te pakken,” stelt hij. “Stedelijke vergroening is niet alleen een kwestie van esthetiek, maar een essentiële stap om de leefbaarheid en gezondheid van stedelijke omgevingen te verbeteren. Groene ruimtes helpen niet alleen om hittestress te verminderen, maar dragen ook bij aan het vasthouden van water, het verbeteren van de luchtkwaliteit, en het bevorderen van de biodiversiteit. Bovendien zijn de mensen er gelukkiger en gezonder.”

Pleijster heeft inmiddels een nieuwe stap gezet in zijn visie op stedelijke ontwikkeling. Hij wil verder gaan dan natuurinclusief bouwen en pleit nu voor wat hij noemt “Urban Rewilding.” Dit concept gaat nog een stap verder in het vergroenen van de stad door de natuur zoveel mogelijk haar gang te laten gaan. “We proberen nu projecten te realiseren waarin we stedelijke landschappen zo natuurlijk mogelijk inrichten, met minimale beheerskosten en maximale biodiversiteit,” legt Pleijster uit. Dit houdt in dat er minder beheerd en ingegrepen wordt in de groene ruimtes, waardoor de natuur zich vrijer kan ontwikkelen.

“Het gaat erom dat we de stad op een duurzamere en natuurlijkere manier inrichten,” aldus Pleijster. In een nieuw project in de Spoorzone in Zwolle wordt deze visie momenteel in de praktijk gebracht, waarbij de stedelijke ruimte wordt ingericht op een manier die zo dicht mogelijk bij de natuurlijke staat blijft.

De Groene Kaap is daarmee niet alleen een succesverhaal voor Rotterdam, maar ook een inspirerend voorbeeld van hoe stedelijke ontwikkeling en natuurinclusiviteit hand in hand kunnen gaan. Het project laat zien wat mogelijk is als architectuur en landschap harmonieus worden geïntegreerd in de stedelijke omgeving. Het vormt tevens een springplank naar een nog ambitieuzere visie op de vergroening van steden. Waarbij Urban Rewilding in de ogen van Peijster de toekomst van stedelijke ontwikkeling kan gaan bepalen.