Een duurzaam bomenbestand begint bij onderzoek

Wie een boom plant, wilt graag dat de volgende generaties daar ook nog van kunnen genieten. De meeste bomen in Nederland houden het echter niet veel langer vol dan 40 of 60 jaar. Dat kan anders, vindt Bomenwacht Nederland. Met gedegen onderzoek, een brede blik op bomen en samenwerking met zowel professionals als inwoners geven zij met het project TreeMark Woerden het meerjarenplan vorm.

De gemeente Woerden wil een toekomstgericht bomenbestand dat meetbaar bijdraagt aan het stedelijke klimaat en de biodiversiteit. Om dit te realiseren is het project TreeMark Woerden gestart met een doorlooptijd van vier jaar. Bomenwacht Nederland is als onafhankelijk kennispartner aangetrokken om het meerjarenprogramma vorm te geven. “Om klimaatbestendig bomenbeheer te realiseren, moet de stad gezien worden als één groot ecosysteem”, vertelt programmamanager ruimtelijke ontwikkeling, Ronald van den Brink.

Ongeveer 30.000 bomen staan er in de gemeente. In de stedelijke omgeving hebben bomen een beperkte omlooptijd, waardoor er naar verwachting jaarlijks 700 bomen in Woerden vervangen moeten worden. We willen nieuwe bomen aanplanten met een omlooptijd van minimaal 60 tot 80 jaar.” Maar Van den Brink wijst vooral op de kwaliteit van de bomen. “Bomen zorgen voor verkoeling, een betere waterhuishouding, CO2 opslag en biodiversiteit. In hoeverre een boom dat kan, hangt sterk af van de boomsoort, de stamdiameter en het uiteindelijke kroonvolume van de volwassen boom. Hoe groter, dikker en ouder de boom wordt, hoe meer ecosysteemdiensten hij kan leveren. Kan een boom zich niet optimaal ontwikkelen? Dan kost het planten en onderhouden ervan alleen maar tijd en geld.”

Bomenwacht Nederland zet daarom in op optimale groei en kijkt naar de groene baten van bomen. “We programmeren welke bomen blijven, welke we vervangen, waar ruimte is voor extra bomen, maar ook waar we de groeiplaats kunnen verbeteren. Daarnaast worden plekken geselecteerd voor TreeParks: minibosjes met een recreatief en educatief karakter. I-Tree maakt groene baten inzichtelijk

Bomenwacht Nederland werkt met i-Tree: een softwareprogramma dat inzichtelijk maakt wat een boom waard is. Iedere boom vervult ecosysteemdiensten zoals CO2 opslag, fijnstoffiltering en verkoeling. i-Tree berekent deze jaarlijkse en toekomstige opbrengsten van een boom en toont ook de kosten van bijvoorbeeld beheer en onderhoud. “i-Tree is een instrument waar beleidsmakers en boombeheerders veel aan kunnen hebben, omdat het allerlei aspecten van kosten en baten objectief meeneemt. Zo maak je inzichtelijk dat groeiplaatsinvestering zichzelf terugbetaalt.”

Vooral in stedelijke gebieden, kan de groeiplaats voor de nodige uitdagingen zorgen. “Een boom heeft ondergronds ruimte nodig om te wortelen en bovengronds om te groeien”, vertelt Van den Brink. “Wij kijken altijd naar de uiteindelijke omvang die de boomsoort kan bereiken en voorkomen zo overlast doordat er bijvoorbeeld takken tegen gevels aan groeien. Een andere afweging die we maken is de onderlinge afstand en de soortkeuze. Meerdere soorten in een laan, vermindert de vatbaarheid voor ziekten en plagen en het risico van massale uitval. Door bomen iets verder van elkaar af te planten, krijgen ze allemaal meer groeiruimte, vocht en voedingsstoffen. Zo bereik je uiteindelijk meer met minder.”

Bomenwacht Nederland plant als onafhankelijke kennispartner geen bomen en laat ook het beheer over aan groenprofessionals. Inmiddels is het project TreeMark van start gegaan en zijn de eerste bomen gerooid en geplant. “Er is veel kennis in de markt en dit project brengt alles samen. Wat ons betreft volgen er nog veel meer ‘TreeMark-projecten’”