Past de buurt wel bij jouw speelbeheer?

Zevenjaarsbeheercyclus voor BOSS-voorzieningen om beleid en bewoners bij elkaar te brengen.

Wie kent het niet? Een jong gezin dat met veel bombarie vraagt om een duikelrekje of glijbaan vlak voor hun deur, terwijl niet meer dan 100 meter verderop een grote, net gerenoveerde, speelplek ligt. Bewonerswensen, beheerambities en beleidsvisies moeten beheerders ergens tussen eigen inzicht, de hectiek van alledag en mooie visieteksten bij elkaar zien te brengen. Het is vaak jongleren tussen wat je wilt, wat je kunt en mag. Plannen en wensen genoeg, maar hoe zit het met de uitvoering?! Verschillende gemeentes zien heil in de methodiek van de zevenjaarscyclus. Madeleine Frelier van OBB spelmakers en ruimtedenkers legt uit hoe die methode werkt en vooral wat deze oplevert.

Overkoepelend beleid en openbare beheervisies bepalen nu vaak de inhoud van beheerplannen. In het beheerplan worden onder andere budgetten en FTE’s voor speelvoorzieningen vastgelegd. In veel beheerplannen staan weinig handvatten hoe bewoners betrokken moeten worden bij het beheer en de vervanging. Immers bij de meeste assets hoeft dit ook niet. Bij spelen ontkom je hier echter niet aan weet Frelier. Dat heeft als gevolg dat de beheerder krappe of geen budgetten krijgt om bewonersparticipatie uit te voeren en overige inrichting rondom de speeltoestellen aan te pakken. En het belangrijkste: een werkwijze ontbreekt die duidelijkheid geeft over hoe die participatie aan te pakken op het gebied van spelen. De omgevingswet komt eraan en verandert dit. Er moet meer ruimte komen voor participatie.

In de omgevingsvisie, die in heel veel gemeentes al is vastgesteld, worden ook doelen gesteld zoals: het bevorderen van positieve gezondheid, meer beweging door bewoners en meer ontmoeting naast participatie. Natuurlijk staat duurzaamheid en vaak ook circulariteit ook hoog op de agenda. Een visie die wordt vastgesteld voor de lange termijn. De uitwerking in programma’s, zoals een programma BOSS (bewegen, ontmoeten, spelen en sporten) wordt al voor een iets kortere termijn vastgesteld. Een goed programma vertaalt de omgevingsvisie concreet naar plekken in wijken / kernen. Frelier stelt dus dat het op het bordje van de beheerder ligt om die maatregelen te vertalen naar uitvoeringsplannen voor beheer, onderhoud en vervanging. 

De nieuwe manier van werken als gevolg van de omgevingswet biedt kansen om ook de beheercyclus op een andere manier vorm te geven, met onder andere meer ruimte voor inspraak vanuit de buurt. In dit artikel gaan we uit van een cyclus van zeven jaar.  

Dat heeft twee redenen: de levensduur van speelmateriaal heeft een veelvoud van zeven jaar en de samenstelling van de buurt verandert door verhuizingen en opgroeien van kinderen ook iedere zeven jaar. Doordat beheer een cyclus wordt  zijn er meteen evaluatiemomenten ingebouwd of de maatregelen wel of niet passend zijn. Ook inkoop van werken en diensten kunnen hier dan op aansluiten.

Vervolgens heb je een goed uitgewerkt beheerplan met mooie ideeën voor de komende paar jaar. Overzichtelijk met mooie schema’s en onderbouwde budgetten, prima uit te leggen aan collega’s. Als beheerder sta je echter midden tussen bewoners, collega’s en soms ook bestuurders. Hoe ga je dit allemaal uitleggen? Dat je iets wilt met duurzaamheid, circulariteit, inclusiviteit, kinderen betrekken, klimaatadaptatie, ontmoeting, bewegen en oh ja, ook nog een paar speeltoestellen plaatsen. 

Het is vaak niet de expertise van beheerders om bewoners te betrekken, maar bij spelen ontkom je er niet aan. Vroeger of later laten bewoners weten dat ze wensen, ideeën of eisen hebben. Dus als beheerder moet je hoe dan ook aan de bak om samen met je collega’s van participatie / communicatie bewoners te betrekken, liefst op een leuke, laagdrempelige en regelmatige basis. Immers, bewoners verhuizen, kinderen groeien op en daarmee veranderen wensen.

Uit ervaring blijkt dat eens in de zeven jaar het gesprek met bewoners aangaan op een iets hoger niveau zorgt voor voldoende draagvlak, met de mogelijkheid om bewoners enthousiast  te houden en te krijgen over de thema’s zoals hierboven genoemd. Per buurt of kern maak je een plan om renovaties uit te voeren en daarbij  ook materialen te gebruiken die er al zijn (duurzaam! circulair!). Hiermee zorg je voor maatwerk. Madeleine vertelt “Het gesprek gaat dan niet niet meer over die ene wipveer, maar over wat mensen graag in hun buurt willen doen en wat zij zelf kunnen bijdragen. Iedereen doet vanzelfsprekend mee in dit gesprek, ook kinderen, jongeren en mensen met een beperking.” Dit doe je het liefst in een zevenjaarscyclus. Hier kan ook het beheerplan op aansluiten, maar dit hoeft niet.  

Leuk bedacht natuurlijk, een zevenjaarscyclus van gesprekken met bewoners en uitvoeren van grote maatregelen voor BOSS. In welke buurt of in welke kern begin je dan? En wat houdt dit dan in?  Frelier: Dit is juist al een eerste aanknopingspunt voor de cyclus: aansluiten bij de vervangingscyclus. Een goed uitvoeringsplan geeft ook overige handvatten voor  in welke buurt of kern te beginnen. Je maakt dus een prioriteitenlijst en elke zeven jaar komt één zevende deel van je gemeente aan de beurt. Natuurlijk bouw je ruimte in voor incidenteel onderhoud en beheer. Zo werk je toe naar de ideale situatie waarin doelen uit het programma te realiseren zijn. In de eerste jaren doe je onderzoek, maak je projectplannen en overleg je met bewoners en neem je grotere initiatieven mee. In de tussenliggende jaren zorg je voor onderhoud en kunnen ook kleine initiatieven van bewoners doorgaan. En over zeven jaar ben je terug om die grotere wensen en initiatieven weer op te pakken. 

Er is nu kans om aandacht te genereren voor ‘toestellen niet weggooien maar hergebruiken’, ‘grond hergebruiken uit projecten voor heuvels op een grote centrale plek’, ‘materialen zoals lantaarnpalen, stoeptegels en rioolbuizen als speelelement inzetten’. Of als bewoners toch om de tafel zitten: ruimte zoeken voor gemeenschappelijke activiteiten zoals moestuinieren, barbecueën en kinderactiviteiten. 

Door op buurt- of kernniveau in een zevenjaarscyclus samen te werken met bewoners richting het gebied van bewegen, ontmoeten, spelen en sporten zorg je voor draagvlak van de beheer- en onderhoudsmaatregelen. Door de heldere kaders voor de termijn waarop je in gesprek gaat en grote maatregelen uitvoert ontstaat meer overzicht en rust. Dit kan ook worden vastgelegd in contracten met aannemers of leveranciers aan wie werk zoals ontwerp en uitvoering is uitbesteed. Of indien aanwezig met de eigen dienst wat betreft circulair materialen oogsten. “Kortom” stelt Frelier: “De zevensjaarcyclus zorgt voor een regelmatige werklast, minder complexe beslissingen en hopelijk meer werkplezier. Wie wil dat nu niet?”