‘Toekomstgericht en zeer bereid tot kennis delen’

In de omgeving van kastelen, buitenplaatsen, verdedigingswerken en andere monumenten speelt groen vaak een erg belangrijke rol. Een kasteeltuin of landschapspark kent een bepaalde lange historie en met dat geschiedkundig perspectief dien je rekening te houden bij het onderhoud van dit groene erfgoed. De Vereniging van Erfgoedhoveniers is het overkoepelend orgaan van deze specialistische hoveniers en het is hun doel om, naast certificering van de aangesloten leden, de opgedane kennis en kunde te bundelen en te delen, binnen en buiten de vereniging. 

Wat opvalt tijdens het gesprek met Simon Angel, voorzitter van de vereniging, is het brede speelveld en de toekomstgerichte strategie van de erfgoedhoveniers. Simon is erg enthousiast over dit vakgebied: ‘De aangesloten hoveniers combineren een aantal belangrijke disciplines in hun bedrijven. Ze hebben verstand van aanleg en beheer van historisch groen in de breedste zin des woords. Soms zijn ze bezig met het herinrichten van landschappen om zichtlijnen tussen buitenplaatsen in ere te herstellen. Een andere keer wordt hun hulp ingeroepen om kasteeltuinen beter geschikt te maken voor grote aantallen bezoekers. In alle gevallen is de basis dat er inzicht aanwezig is of vergaard wordt van de geschiedenis van de betreffende locatie. Dat is altijd stap één en vanuit dat bewustzijn wordt een ontwerp, een plan van aanpak en een beheerplan gemaakt. Alle projecten worden daarnaast vanuit een toekomstbestendig oogpunt aangevlogen. De uitgevoerde werkzaamheden moeten een wezenlijke bijdrage leveren aan het toekomstbestendig maken van het historisch groene erfgoed.’

Ondertussen is ook Eric Ticheloven, directeur van Green M2 en tevens bestuurslid van de Vereniging van Erfgoedhoveniers, aangeschoven. Hij beschrijft een erg aansprekend voorbeeld van een project waarbij hun specifieke kennis het verschil maakte: ‘In 2021 hebben we het grootste heggendoolhof ter wereld gerenoveerd. Dat was hard nodig want in tientallen jaren waren de hagen asymmetrisch gegroeid en gesnoeid. Ook een groot aantal paden lag niet meer op de juiste plek. We zijn gaan zoeken naar het oorspronkelijke ontwerp en dat bleek terug te voeren op het haagdoolhof bij Hampton Court in Engeland van rond 1700. Met deze gegevens konden we het doolhof in zijn oude glorie herstellen. Om het onderhoud in de toekomst te borgen, is er uiteraard een beheerplan opgesteld. Daarin staan zaken beschreven over bemesting, waterhuishouding en ook snoeien. Om de hoveniers te faciliteren hebben we bijvoorbeeld stalen pijpen in de grond aangebracht waar men palen in kan schuiven. Deze markeren dan de heg zodat men ook in de toekomst precies kan zien waar er gesnoeid moet worden.’

Een erfgoedhovenier combineert een aantal eigenschappen en disciplines. Uiteraard beschikken de aangesloten bedrijven over de nodige kennis en kunde over groenaanleg en -onderhoud in het algemeen. Dat is natuurlijk een randvoorwaarde. Als specialisme wordt daar het historisch besef en hoe daar mee om te gaan aan toegevoegd. Een derde belangrijke eigenschap van de erfgoedhoveniers is zich rekenschap geven van hun strategische positie in het spel tussen overheden en eigenaars van historische objecten. Er is soms een spanningsveld tussen de verschillende belangen van provincies, gemeenten en ander (semi)-overheidsinstellingen enerzijds en eigenaren van erfgoed anderzijds. Het is een kunst om daarin een sturende en soms bemiddelende rol in te spelen. Simon voegt daar nog aan toe: ‘Als vereniging bundelen en delen we de kennis over dit soort trajecten en projecten. Dit doen we natuurlijk onderling, op onze kennisdelingsdagen (KDD), maar we willen juist ook naar externe partijen deze rol intensiveren.