‘Tuinen in Nederland zijn dood’

“Nederlandse tuinen zijn dood”, zegt Maxime Eiselin, senior expert nature-based solutions bij IUCN NL, de Nederlandse tak van de internationale unie voor natuurbescherming IUCN. “Tegels en kunstgras belemmeren licht, lucht en water voor het ondergrondse leven dat aan de basis staat voor het leven bovengronds. Bestrijdingsmiddelen voorkomen onkruid tussen de tegels, maar doden en passant ook al het andere leven. Bodemdieren zijn in steeds kleinere getale in onze tuinen te vinden.”

En dat is slecht nieuws, zegt Eiselin.. “In de eerste plaats voor die dieren zelf natuurlijk, maar zeker niet in de laatste plaats voor ons als eigenaren van die tuinen.”

Bodemdieren winnen vaak niet de schoonheidsprijs, stelt Eiselin. En ze hebben een slechte reputatie, maar ze zijn uitermate belangrijk. Tuinbranche Nederland wijdt dit voorjaar zelfs een campagne aan ‘nuttige bodemdieren’, die een podium krijgen in tuincentra door het hele land. En in Vlaanderen werd een wel heel bijzondere campagne gelanceerd waarbij tuinbezitters gevraagd wordt een onderbroek in hun tuin te begraven. Is die na een paar maanden grotendeels verdwenen? Dan is de bodem in goede staat.

“Heel terecht dat bodemdieren en hun grote belang op deze manier in de spotlight worden gezet. Zo doen regenwormen dienst als natuurlijke ploeg door het graven van gangetjes, waardoor de bodem meer regenwater opneemt tijdens een hoosbui en lucht doorlaat voor een goede wortelgroei van planten. Slakken en pissebedden zorgen voor de grote schoonmaak en eten schimmels, bacteriën en plantenresten. Je tuinafval wordt moeiteloos opgeruimd door deze bodemdieren en omgezet tot vruchtbare grond voor je planten”, zegt de expert van IUCN NL.

“Ons klimaat verandert. Een levende bodem, die begint met een groenere tuin, helpt ons omgaan met extremere weersomstandigheden, zoals droogte, wateroverlast en hitte. Tegels bereiken op zomerse dagen bijvoorbeeld temperaturen tot wel 70 graden. Die warmte straalt uit en verwarmt ook de ruimte eromheen, waardoor jij zit te zweten.” 

Groen in een tuin biedt schaduw en verlaagt de gevoelstemperatuur met wel 15 graden.

Het vergroenen van tuinen is niet alleen belangrijk om ons aan te passen aan klimaatverandering, maar is ook van belang voor onze gezondheid. Onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) vond voor veel aandoeningen een gunstig verband met het hebben van een groene tuin. Ook het RIVM laat zien dat een groene omgeving bijdraagt aan vermindering van overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. En zelfs bijdraagt aan een langer leven, minder zware baby’s en een beter afweersysteem.

“Toch is nog steeds ruim een derde van de Nederlandse tuinen voor minimaal de helft betegeld. Nu het lente is, gaan veel mensen weer aan de slag in hun tuin. Het moment bij uitstek om tegels te vervangen voor groen”, betoogt Eiselin. 

Het gaat niet goed met de natuur in Nederland. Natuurgebieden staan zwaar onder druk door stikstof, droogte en versnippering, waardoor zelfs algemene soorten als het konijn en de egel in aantallen afnemen. Vanuit zowel de EU als de VN zijn doelstellingen opgesteld om biodiversiteitsverlies te stoppen en om te buigen naar herstel vóór 2030. Maar om dit ambitieuze doel te bereiken, moeten we wel weten hoe Nederland ervoor staat. Liggen we op koers om de doelen te halen? 

Daarom ontwikkelt IUCN NL in samenwerking met Naturalis, SoortenNL en Sovon het Nationaal Dashboard Biodiversiteit. In het Dashboard staat biodiversiteitsherstel tot 2030 centraal. Op 22 mei, de Internationale Dag van de Biodiversiteit, werd tijdens een webinar het prototype van het Dashboard gepresenteerd. 

Het Nationaal Dashboard Biodiversiteit (NDB) biedt een overzicht van betrouwbare, wetenschappelijk onderbouwde en regelmatige geüpdatete informatie over de biodiversiteit in Nederland. Deze informatie wordt verzameld vanuit verschillende rapporten en dashboards, zoals het Compendium voor de Leefomgeving en het Living Planet Report Nederland. Zowel Europese als Nederlandse doelen worden gebruikt als referentie.