On a landscape basis

Prof.dr.ing. Steffen Nijhuis – Hoogleraar Landscape-based Urbanism aan de TU Delft

Waar ik in Nederland ook ben, vraag ik mij steeds af: wat als we nieuwbouwijken anders hadden gepland en gebouwd? Wat als we dan vanuit het landschap waren begonnen? Het antwoord op deze vragen lijkt steeds duidelijker. Steden zouden niet alleen groener zijn, maar ook gezonder, biodiverser en veerkrachtiger. Een stad in het zandgebied kan niet hetzelfde zijn als een stad op kleigrond of veen.

Het landschap biedt namelijk een belangrijke basis voor stadsplanning en – ontwerp. Dit is geen nieuwe gedachte; historisch gezien zijn de meest aantrekkelijke stedelijke gebieden degene die harmonieus geïntegreerd zijn met hun natuurlijke omgeving. Echter, de hedendaagse trend van homogenisering en standaardisatie, waarbij steden overal ter wereld steeds meer op elkaar beginnen te lijken, roept zorgen op. Deze eenheidsworst in stadsontwerp negeert de unieke ecologische, culturele en historische context van een plek, wat resulteert in verlies van lokale identiteit en biodiversiteit.

Als voorstander van natuurinclusief bouwen, pleit ik voor een ontwerpbenadering waarbij de natuur en landschap niet slechts een bijzaak is, maar het vertrekpunt. Dit begint met het erkennen en begrijpen van de bestaande ecologische systemen: de waterhuishouding, de bodemsoorten, en de inheemse flora en fauna. Ontwerpen met de natuur betekent samenwerken met deze elementen om stedelijke ruimtes te creëren die zowel de menselijke als ecologische gemeenschappen ten goede komen.

Een ander essentieel aspect is het ontwerpen voor mensen. Parken en pleinen zijn bijvoorbeeld een belangrijke sociale infrastructuur en nodigen uit tot interactie en het vormen van gemeenschappen. Deze en andere groene ruimten moeten niet te groot of te klein zijn en op loopafstand beschikbaar om bij te dragen aan de gezondheid en welzijn van stadsbewoners.

Ontwerpen met geschiedenis betekent dat we waardering moeten hebben voor het verleden en dit moeten gebruiken als een rijke bron voor huidige en toekomstige ontwikkelingen. Historische landschapsstructuren zoals oude waterlopen of bomenlanen kunnen geïntegreerd worden in nieuwe ontwerpen, wat bijdraagt aan een diepere verbondenheid van mensen met hun omgeving.

Mijn oproep aan u, de landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen en groenvoorzieners, is om een stap terug te doen van de standaardoplossingen en een meer locatiespecifieke, gecontextualiseerde benadering van stadsontwikkeling te adopteren. Laten we de unieke kenmerken van elk landschap erkennen en deze benutten om de steden van de toekomst vorm te geven. Het is tijd om onze benadering te herzien en een duurzamere, inclusievere en natuurvriendelijke stedelijke ontwikkeling te realiseren.