Herstel de biodiversiteit en een watersysteem houdt zichzelf in balans

Nederland is een waterrijk land,  doorkruist door sloten, rivieren en kanalen. Om nog maar te zwijgen van alle vijvers die onze tuinen en parken sieren. In en rondom dit water liggen ontzettend veel kansen voor het vergroten van de biodiversiteit, maar dat gaat niet vanzelf. 

Jiry de Waal is afgestudeerd in de Aquatische Ecotechnologie en heeft een missie: iedereen moet zelf aan de slag kunnen met actief ecologisch waterbeheer. Want met goed waterbeheer, houdt de natuur zichzelf in balans. Met zijn adviesbureau de Waal adviseert hij overal in Nederland over welke inheemse planten en dieren welke doelen binnen waterbeheer realiseren. En toen de door hem geadviseerde biota nergens te koop waren, startte hij zelf webshop vijvermeester.nl. Jiry heeft wel wat ideeën over hoe we het oppervlaktewater weer meester worden. 

Veel inheemse soorten zijn in aantal teruggelopen of verdwenen, maar er is ook veel moois. De Noordoostpolder kent in zijn jonge bestaan geen historische verontreiniging en de kwaliteit van het oppervlaktewater is de laatste decennia enorm verbeterd. Maar Nederland kent eigenlijk geen ‘wilde’ natuur en biodiversiteit is vaak ondergeschikt aan andere gebruikersdoeleinden. Een sloot kan gonzen van het leven, maar is ook gewoonweg waterafvoer en dan wil je niet teveel begroeiing. Teveel maaien gaat ten koste van inheemse soorten, waarna een plant die wél tegen maaien kan het overneemt. Cabomba of ongelijkbladig vederkruid bijvoorbeeld, invasieve exoten verspreiden door fragmentatie en kostbaar zijn om te bestrijden. 

Vaak kwamen ze via aquaria-winkels en tuincentra in ons land terecht. Mensen kozen mooie en voor hen bijzonder planten, exoten dus. Deze kwamen terecht in de waterwegen waar ze zich razendsnel en relatief ongezien verspreidden. Ook is er bij aanplant door overheden wel eens wat misgegaan door een gebrek aan controle.

In principe houdt natuur zichzelf in balans, maar bij een verstoorde situatie is ondersteuning nodig. Verdwenen planten komen niet vanzelf terug, die moet je herplanten en tegelijkertijd zorgen voor een geschikte omgeving. De inheemse Waternoot bijvoorbeeld was al sinds 1908 verdwenen en heb ik in 2018 weer aangebracht in de Biesbosch waar hij het goed doet. Nu verkoop ik hem ook via de webwinkel. Hopelijk verdrijven inheemse soorten de exoten uit de winkels. Inheems is hip en tegenwoordig heeft iedereen heimwee naar de Dotterbloem. Gelukkig maar, want zonder meer biodiversiteit halen we de KRW doelstellingen niet. Met wel een miljoen vijvers in Nederland, valt er ook in achtertuinen veel te winnen als de handel zich meer richt op de verkoop van inheemse biota. De overheid moet zorgen voor een “inclusief lijst” met planten die verkocht mogen worden, in plaats van steedse nieuwe lijsten met verboden soorten.  Zo voorkom je de verkoop van verwante soorten van een verboden exoot verkocht blijven worden. 

De KaderRichtlijn Water uit 2000 waarborgt de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater en definieert voor elk type water een bepaald natuurdoeltype met welke planten en beestjes er thuis horen. Nederland moet met deze Europese richtlijnen aan de slag om boetes te voorkomen, waarna we alsnog aan de richtlijnen moeten voldoen. En dat kan ook gewoon, als we actief biologisch beheer toepassen. In Zeeland en Zuid-Holland waren veel populaties zoetwatermosselen uitgestorven in 1953. Door alleen al mijn verkoop zijn er meer dan 100 nieuwe populaties aangebracht, die het water filteren. De juiste planten en dieren op de juiste plek zorgen ervoor dat het water goed is en goed blijft.