‘In ons stappenplan spelen bomen een sleutelrol’ 

Volwassen bomen kunnen een belangrijke rol spelen bij klimaatadaptatie en klimaatmitigatie, benadrukt Bernard Flier. Met zijn bedrijf Tree-o-logic adviseert hij overheden hoe ze bomen daarvoor optimaal kunnen inzetten.

“Bomen vormen een sleutel bij het aanpassen aan of misschien nog keren van de klimaatverandering, omdat zij CO2 vastleggen, een verkoelend effect hebben, zuurstof produceren en vervuilde lucht vastleggen”, zegt Bernard Flier, adviseur en mede-eigenaar van Tree-o-logic. Het onderzoeks- en adviesbureau houdt zich in opdracht van vooral overheidsinstanties bezig met beleid, beheer en inspectie van bomen, en met data-analyse en strategieën voor vergroenen. “De positieve effecten van bomen kunnen we vergroten door er meer te planten. Daartoe is de eerste vraag: op welke plekken kunnen we extra groeiplaatsen creëren? Dan heb je het over plekken waar ze decennialang mogen blijven staan. Pas als ze na een jaar of veertig volwassen zijn, gaan ze immers substantieel bijdragen.”

Flier: “Wij hebben daarom een stappenplan om overheden (gemeenten, provincies, waterschappen) te ondersteunen en te adviseren bij hun beleid om meer te vergroenen met bomen. Allereerst moet je met elkaar bepalen: wat is onze visie op bomen en wat zijn onze doelstellingen? Vervolgens kijken we welke wet- en regelgeving we hebben om vanuit te gaan. Er zijn ten eerste de duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Vier daarvan hebben raakvlakken met groen en bomen. Er is daarnaast de Europese Green Deal, met als doel klimaatneutraliteit in 2050, met daarin de doelstelling dat er in 2030 in heel Europa 3 miljard extra bomen moeten zijn geplant. Dan is er ten derde de Natuurherstelwet, die ook bepaalt dat oppervlaktegroen in de stedelijke omgeving moet worden uitgebreid. Er is een bepaald percentage boomkroonbedekking genoemd waar we in 2040/2050 naartoe moeten zijn gegroeid. En als vierde is er de Nationale Bossenstrategie, die zegt dat we 37.000 hectare bos erbij willen hebben, door bestaande bossen uit te breiden en bomen te planten in stedelijk gebied. Deze wetgeving biedt daarom kansen om onze doelstellingen aan te koppelen.”

“Als we zo bepaald hebben welke doelen we stellen, dan kunnen we analyseren of we de ruimte hebben voor de gewenste vergroening. Dat doen we met een bureaustudie van de openbare ruimte, waarbij we ook de kaarten met hittestress en wateroverlast meenemen. Dat levert een kansenkaart op van plekken waar we mogelijkheden hebben voor vergroening.” De volgende stap is om die plaatsen te bezoeken. “Wat is er in de praktijk op deze locatie mogelijk? En welke bijdragen moeten de bomen op deze specifieke plekken leveren: moeten ze fijnstof afvangen omdat ze vlak bij een verkeersader staan of vooral verkoelend zijn omdat ze bij een speelplaats staan? Dat levert een ontwerpadvies op, waar de ontwerper mee aan de slag gaat. De volgende stap is dat de opdracht wordt aanbesteed en uitgevoerd. En dan komt de laatste stap: het evalueren en monitoren. Periodiek bekijken we of de doelstellingen hiermee gehaald worden.”

“In dit plan is het uiteraard van groot belang dat het groen ook in droge periodes water heeft. Hemelwater kan gebufferd worden in ondergrondse opvangplaatsen, bijvoorbeeld onder parkeerplaatsen. In dit stappenplan wordt dus veel expertise gecombineerd: kennis van bomen, data-analyse en GIS, wet- en regelgeving en ruimtelijke ordening. We kijken samen met de gemeentes naar het stedelijk programma. Van wie is bijvoorbeeld braakliggende grond? Kan die met interne grondruil overgeheveld worden naar de openbare ruimte, zodat hij bruikbaar wordt voor vergroening?” Er zijn ook grenzen aan de mogelijkheden, benadrukt Flier. “We zullen ook situaties tegenkomen waar bomen niet kunnen. Dan is het zaak een alternatieve manier van vergroening te vinden, zoals dak- en gevelgroen.”