Biodivers en waterbergend dak op De Doelen in Rotterdam

Op het dak van concert- en congresgebouw De Doelen in Rotterdam zijn planten en waterbergende kratten aangebracht. Zo moet het dak bijdragen aan meer biodiversiteit en minder wateroverlast in de stad. Hoewel het dak op termijn toegankelijk voor publiek moet worden, vormen de dieren op dit moment de belangrijkste doelgroep.

Het beplantingsplan voor De Doelen is ontworpen door Deltavormgroep in samenwerking met kwekerij Cruydt-Hoeck. “Het uitgangspunt daarbij was dat we met dit dak biodiversiteit terugbrengen naar de stad”, vertelt Michiel Huls, landschapsarchitect bij Deltavormgroep. Op het dak werd 2.581 vierkante meter groen aangebracht in de vorm van 84 soorten inheemse beplanting. 

“In het beplantingsplan hebben we twee typen beplanting gemaakt”, licht Huls toe. “Vlakken die ingezaaid zijn met een zadenmengsel en vlakken met vaste planten in een mix met het zadenmengsel wisselen elkaar af, zodat er een gevarieerd beeld ontstaat. Voor een biodivers dak is het van belang om te werken met inheemse planten. Cruydt-Hoeck maakte voor ons een inheems zadenmengsel dat volledig is afgestemd op dit dak met deze omstandigheden.” De vaste planten vullen de ingezaaide delen aan: “Als we alleen zadenmengsel zouden aanbrengen, zou het dak er in bepaalde periodes schraal uitzien. De vaste planten zorgen ervoor dat er jaarrond een aantrekkelijk beeld is.”

Onder het substraat van het groen bevindt zich een laag watervasthoudende kratten, die gezamenlijk 300 kubieke meter regenwater kunnen opvangen. De planten hebben daardoor ook tijdens lange droge periodes voldoende water zonder dat er kraanwater nodig is. Een slim systeem zorgt ervoor dat de kratten het water lozen vlak voordat er een nieuwe bui aankomt. Op deze wijze wordt het riool ontzien op piekmomenten en is er tegelijkertijd altijd ruimte in de kratten om nieuw regenwater op te vangen.

Door het krattensysteem is het dak zelfvoorzienend. Ook in andere opzichten vraagt het groen weinig onderhoud. “Bijzonder bij dit dak is dat het de bedoeling is dat het groen verwildert”, zegt Huls. “De natuur moet hier zijn gang kunnen gaan. Samen met Cruydt-Hoeck monitoren we hoe de beplanting zich ontwikkelt, maar we bemoeien ons er zo min mogelijk mee.”

Het dak van De Doelen – een rijksmonument – heeft beperkte draagkracht. Dat maakte dat er bij het ontwerp keuzes gemaakt moesten worden. Waar het dak op kolommen rust, is de draagkracht groter: daar kon meer substraat aangebracht worden, met de mogelijkheid om ook struiken te planten. “Struiken zijn van belang voor schaduwwerking op de daktuin en voor vogels, want die kunnen daarin schuilen of nestmateriaal vinden. Dat geeft een extra boost aan de biodiversiteit.” Een andere impuls wordt gegeven door twee open vlakken van twee bij twee meter waar permanent water staat, zodat vogels en bijen in droge periodes kunnen drinken en baden. Bollen zorgen ervoor dat bijen al vroeg in het voorjaar nectar kunnen vinden, gevarieerde bijenkasten geven nestgelegenheid aan uiteenlopende soorten insecten: aan alles is gedacht. 

Het is de wens dat het dak op termijn toegankelijk wordt. “Met het oog daarop is er een grote vlonder voor sociale activiteiten aangelegd tussen het groen. Maar op dit moment is het dak nog geen gebruiksdak. Bij de aanleg was esthetiek dus niet leidend: de beestjes waren onze belangrijkste doelgroep.” Natuurlijk staat het dak niet op zichzelf. “Overal in de stad komen groene daken die stapstenen vormen waar vogels en insecten naartoe kunnen. Zo is er een voor mensen onbekende laag in de stad, speciaal voor de dieren.”