‘Hier liggen mooie kansen voor de groenprofessional’

De groene revolutie begon in 2018 op een Zeeuwse basisschool toen daar het schoolplein op de schop ging en tegels plaatsmaakten voor groen. Destijds was maar liefst 80 procent van alle Nederlandse schoolpleinen versteend. IVN Natuureducatie was daarom gestart met de campagne ‘Groene revolutie op het schoolplein’. En met succes, want het aantal groene schoolpleinen is sindsdien verdubbeld. Maar er is nog een lange weg te gaan en daarom werkt het IVN hard om ervoor te zorgen dat élke basisschool in 2030 beschikt over een gezonde, groene buitenruimte. Dit biedt een prachtige kans voor groenprofessionals!

Honderdduizenden scholieren brengen dagelijks hun pauze door op een volledig grijs schoolplein. Op warme dagen is het door de betegeling vaak te heet om te spelen. En bij regenval valt er vanwege de vele plassen eveneens weinig lol te beleven. “Op dit moment is 60 procent van de schoolpleinen grijs. Ons doel is om deze versteende woestijnen in 2030 omgetoverd te hebben tot groene oases. Zulke ambities zijn alleen haalbaar als je daarin volop de samenwerking zoekt. Dat doen we dan ook met alle mogelijke partijen. Inmiddels hebben al negen provincies een subsidieregeling”, vertelt Vincent van der Veen, programmamanager Kind en Natuur bij het IVN.

Uit meerdere onderzoeken blijkt een groen schoolplein belangrijk te zijn voor een goede ontwikkeling van de leerling. Ze zorgen voor blijere kinderen en betere leerprestaties. De leerlingen ervaren bovendien minder stress en op een groen schoolplein wordt zelfs minder gepest! Bovendien zijn groene pleinen van groot belang voor de biodiversiteit en klimaatadaptatie. En onderschat ook zeker de educatieve waarde niet. Op een groen plein kan natuur- en bewegingsonderwijs een substantiëlere rol krijgen. “Hier kunnen we een belangrijke basis leggen voor een generatie die volop te maken krijgt met zaken als biodiversiteit en klimaatadaptatie. Kennis over de natuur beklijft echter veel beter wanneer deze buiten opgedaan wordt, te midden van het groen. Dan gaat het voor de kinderen ‘leven’. Dat gebeurt niet in een lokaal met behulp van een leerboek. Een goed ingerichte buitenruimte biedt bovendien volop mogelijkheden voor bewegingsonderwijs dat, onder andere door een tekort aan gymzalen, vaak te weinig aandacht krijgt. Eveneens van groot belang is dat buiten spelen en leren de fantasie prikkelt. Daardoor ontwikkelen kinderen creativiteit en inventiviteit, niet onbelangrijk voor later.”

Teneinde haar doel te bereiken, heeft het IVN volop geïnvesteerd in goede ondersteuning van de scholen. Zo is er een uitgebreid stappenplan gemaakt, vol nuttige informatie en tips. “Omdat het best lastig is een goed ontwerp te maken, adviseren wij in dit stappenplan om de hulp van een professional in te schakelen. Een vakkundig ontwerper, zoals een hovenier, heeft kennis van de vegetatie die het op de betreffende locatie goed doet. Maar ook kennis van zaken als biodiversiteit. Uiteraard behoeft een groen schoolplein onderhoud en we stimuleren dat scholen daarover meteen afspraken met de hovenier maken. Mijn oproep aan groenprofessionals is dan ook: investeer in je kennis en kunde, want hier ligt zeker toekomst. We zagen al meerdere malen dat hoveniers succesvol zelf scholen benaderden.

We hebben bovendien ondersteunende documentatie samengesteld voor de groenprofessional.”

De afgelopen jaren zijn er steeds meer subsidiemogelijkheden beschikbaar voor het vergroenen van schoolpleinen. Van provincies en gemeenten, tot aan stichtingen, buurtinitiatieven en GGD’s. “Daarnaast wordt volop de samenwerking gezocht. Zo geven hoveniers korting in ruil voor reclame. Bijvoorbeeld een bordje aan het schoolhek dat vermeldt: dit groene schoolplein is in samenwerking met Hovenier Jansen tot stand gekomen. Ook wijzelf plaatsen regelmatig banners bij scholen om voorbijgangers te informeren dat het schoolplein op dat moment vergroend wordt. Daar worden ook de logo’s van de samenwerkende partijen getoond. Een andere tip die ik groenprofessionals kan geven, is het schoolplein in stappen te veranderen waardoor de kosten gefaseerd worden. Enfin, er liggen dus volop kansen om er een win-winsituatie van te maken. Immers, ook voor scholen vormt een groen schoolplein of het aanbieden van goed natuur- en bewegingsonderwijs een fantastisch visitekaartje. Want slechts 15 procent van de basisscholen krijgt van ouders en leerkrachten de maximale vijf sterren wat betreft natuur op het schoolplein. Terwijl nog eens 63 procent hooguit twee sterren krijgt.”

Dat de vergroening van een schoolplein verder reikt dan alleen de leerkrachten en leerlingen, illustreert Van der Veen aan de hand van twee prachtige voorbeelden: “Basisschool De Meidoorn in Nisse ligt in een klein dorpje in Zeeland. De school had met een dusdanige leegloop te maken dat het gevaar van sluiting dreigde. In 2020 besloten ze om het over een andere boeg te gooien en de buitenruimte een centrale plek in hun onderwijsvisie te geven. Ze namen een ontwerper in de arm en betrokken het hele dorp bij de metamorfose van het schoolplein. Het werd zo’n succes dat ze zelfs de Zeeuwse Onderwijsprijs ontvingen. Deze sterke profilering zorgde ervoor dat uit de wijde omgeving nieuwe leerlingen zich begonnen aan te melden. Het leerlingenaantal maakte een enorme groei door en sluiting werd voorkomen.” Het andere voorbeeld dat Van der Veen geeft betreft basisschool De Vlinder, gevestigd in een zogenoemde uitdagende wijk in Rotterdam. Een sterk versteende buurt die met veel sociaal-maatschappelijke problemen kampte. “In overleg met een ontwerper en de gemeente, ontving de school het beheer over de buitenruimte. Deze ging vervolgens compleet op de schop en sindsdien fungeert het als de huiskamer van de buurt waar ouders elkaar ontmoeten en kinderen uit de hele de buurt komen spelen. De wijk kwam helemaal tot bloei en de meeste problemen zijn inmiddels verdwenen. Deze twee voorbeelden tonen aan dat zowel in de stad als op het platteland een goed ingericht groen schoolplein van grote betekenis kan zijn.”