Kansen voor de natuur en voor de groenprofessional 

Een stad waarin de natuur geen bijrol speelt, maar een wezenlijk onderdeel vormt van de openbare ruimte. Een stad die voldoet aan de wensen van álle plant- en diersoorten en niet alleen aan die van de mens. In zo’n natuurinclusieve stad is het prettig wonen, wordt de achteruitgang van de natuur voorkomen en ze is tevens klimaatbestendig. Maar hoe realiseer je dit? De gemeente Enschede speelt op veel vlakken een voortrekkersrol. Stadsecoloog Bart ter Beek vertelt hoe zijn gemeente al jaren, samen met groenprofessionals, bedrijven en inwoners, werkt aan een groener Enschede.

Ter Beek was de afgelopen veertien jaar werkzaam als stadsecoloog bij de gemeente Enschede maar heeft daar sinds kort een nieuwe functie. Als Adviseur Groen & Biodiversiteit zal hij zich voortaan meer op de uitvoerende kant richten.

“Onze stad heeft altijd een maatschappelijke verplichting gevoeld om haar burgers in een groene omgeving te laten wonen. Dat lijkt in ons DNA te zitten. Waar gemeentes bij nieuwbouw vaak eerst het gebied met de grond gelijkmaken om het vervolgens weer op te bouwen, heeft Enschede al vanaf de jaren 60 aandacht voor het behoud van bestaande natuurwaarden en structuren.” Als een van de eerste Nederlandse gemeenten maakte Enschede gebruik van bestaande afwateringsstructuren om wadi’s aan te leggen. Dit gebeurde in de experimentele ecologische wijk Oikos. “Behoud van bestaande structuren is enorm belangrijk. Het zijn voor dieren levensaders. Zo is een houtwal onderdeel van een grotere structuur. Haal je een stukje houtwal weg, dan doorbreek je die doorlopende structuur, wat de leefomgeving van bijvoorbeeld een wezel ernstig verstoort. 

Enschede wil steeds meer ‘soortspecifiek’ gaan werken. Er bestaat al een natuurkanskaart voor het buitengebied en dit jaar realiseert zij deze ook voor de stad. Daarnaast start de grootste stad van Overijssel binnen enkele maanden met het soortenmanagementplan (SMP): “Ook hierin lopen we binnen de regio voorop. Met de SMP brengen we de verblijfplaatsen van bepaalde soorten in beeld en maken een plan hoe deze populatie te behouden. Vervolgens monitoren we de situatie. Zien we een soort in aantal afnemen dan kan je maatregelen nemen, zoals het ophangen van extra nestkastjes.”

Een natuurinclusieve stad kan niet zonder de groenprofessional. “Wij betrekken hen volop bij de ontwikkeling van een natuurinclusieve stad. De vergroening van onze gemeente levert hen, maar bijvoorbeeld ook tuincentra, een economisch voordeel op. Naast diverse weggeefacties van planten of bloemenzaden, bieden we inwoners, bedrijven en instellingen diverse subsidies aan.” Met de subsidieregeling GroenBlauw Enschede en de Groene Loper kan men bijvoorbeeld (bedrijfs)tuinen ontharden, geveltuinen aanleggen of een groendak realiseren. “Mijn advies aan de professional is om je vooral te melden bij een gemeente. Laat hen weten wat je in huis hebt, waar jouw specialistische kennis ligt. En focus je niet alleen op de locatie zelf, maar kijk ook over de perceelsgrens. Welke planten horen bij de betreffende regio? Raadpleeg bijvoorbeeld regionale zaadbanken. Immers, soorten die bij een regio horen, hebben de grootste meerwaarde voor de biodiversiteit. Ecologisch inhoudelijke kennis wordt dus steeds belangrijker.”

Aangezien zestig procent van het grondoppervlak eigendom is van inwoners, instellingen en bedrijven, werkt Enschede ook samen met intermediairs om particulieren te activeren en ondersteunen. “Met verschillende woningcorporaties zijn we in gesprek over het oprichten van een gezamenlijke Logeertuin voor planten die vrijkomen bij de herinrichting van wijken. Daarnaast heeft een grote zorginstelling een generatietuin ingericht waar omliggende scholen helpen bij het onderhoud. En makelaars ontvangen informatiepakketjes over de mogelijkheden tot vergroening van de tuin, die ze uitreiken aan nieuwe woningeigenaren.”